Krzyż Walecznych 50 lat Polskiej Szkoły Filmowej

Obsada:
Jerzy Turek (Franek), Stanisław Milski (Bartłomiej), Władysław Dewoyno (żołnierz), Aleksander Fogiel (Buśko), Bronisław Pawlik (Florczak), Andrzej May (Sypniewski), Henryk Hunko (porucznik), Grażyna Staniszewska (wdowa), Adolf Chronicki (Ołdak), Zbigniew Cybulski (Tadeusz)

Trzy nowele filmowe łączy ten sam, ironiczno - szyderczy ton. W pierwszej poznajemy Franciszka Sochę, młodego żołnierza, który, z Krzyżem Walecznych na piersi wybiera się na urlop do domu. Niezbyt rozgarnięty chłopak ma nadzieję, że uznanie za bohaterski czyn zagwarantuje mu podziw i szacunek w rodzinnej wiosce. Niestety, wioska i dom zostały obrócone w ruinę.

W drugiej noweli żołnierze przygarniają porzuconego psa. Okazuje się, że zwierzę służyło do szczucia więźniów. Bohaterowie chcą je zabić. Dorośli mężczyźni, tęskniący za strzelaniem do Niemców, w konfrontacji z psem stają się jednak bezsilni i ostatecznie nie sięgają po broń.

Bohaterką trzeciej historii jest wdowa po kapitanie Joczysie, przybywająca do małego miasteczka na zaproszenie tamtejszej ludności. Młoda, atrakcyjna kobieta nie przystaje do zbiorowego wyobrażenia o wdowie po wojennym bohaterze. Zbigniew Cybulski gra młodego wielbiciela wdzięków kapitanowej.

Debiut fabularny Kutza wprowadził do filmów szkoły polskiej nowego bohatera - plebejusza. Początkowo film miał być artystyczną atrakcją kolejnego zjazdu partii. Dopiero stwierdzenia Jerzego Toeplitza, że obraz ten obraża lud, spowodowało zmianę decyzji ówczesnego ministra kultury i sztuki.

Beata Cyganek